Medalem Reipublicae Memoriae Meritum Instytut Pamięci Narodowej honoruje tych, którzy działają na rzecz trwałego upamiętniania wydarzeń i postaci z historii Narodu Polskiego w latach 1917–1990 oraz wspierają IPN w działalności edukacyjnej, naukowej oraz wydawniczej.
Decyzję o nadaniu medalu kapituła uzasadniła następująco: „Za wieloletnią działalność na rzecz popularyzacji historii i zmagań Narodu polskiego o niepodległość Rzeczypospolitej, krzewienie wśród młodego pokolenia postaw patriotycznych oraz etosu walki i służby dla Ojczyzny, zapewnienie wsparcia i należnego szacunku kombatantom, działaczom antykomunistycznej opozycji i ofiarom komunistycznych represji reżimów totalitarnych, a przez powyższe działania – wspieranie ustawowej działalności IPN”.
„Pan minister stara się – nie tylko w Polsce, ale też na wszystkich szerokościach geograficznych – żeby o polskich bohaterach i tak ważnych dla nas wartościach mówić. Jednogłośną decyzją kapituły przyznaję panu ministrowi złoty medal Reipublicae Memoriae Meritum. Na jego rewersie widnieją słowa tak bliskiego mu Marszałka Józefa Piłsudskiego: »Naród bez pamięci przestaje być narodem«” – wskazał prezes Nawrocki. „Za budowanie »Republiki Pamięci« świadomej swojej przeszłości, czerpanie z tej przeszłości mocy i siły serdecznie dziękuję i gratuluję panu ministrowi” – podsumował szef IPN.
Minister Kasprzyk podkreślił, że „bardzo wysoko ceni sobie medal Reipublicae Memoriae Meritum”. „Niezmiernie ważnym elementem działalności UdSKiOR jest zapewnienie pełnej opieki tym, którym naszą wolność zawdzięczamy, ale równie ważne jest nasze staranie, aby łączyć przeszłość z przyszłością. Dzieje się to choćby podczas corocznych obchodów bitwy o Monte Cassino, kiedy w jednym miejscu spotykają się przedstawiciele pięciu pokoleń Polaków: od weteranów walk o wolność po najmłodszych harcerzy i strzelców” – wskazał.
„Możemy z nadzieją patrzeć w przyszłość. Bo te pięć pokoleń łączy wspólna idea – służba Polsce: dumnej, wolnej i na zawsze niepodległej. Tego »genu wolności« nikt z nas nie otrzymał po to, by zachować go tylko dla siebie. Musimy przekazywać go następnym pokoleniom, bo otrzymaliśmy go w darze od naszych poprzedników. Ten »gen wolności« istotnie wyróżnia nas wśród innych narodów” – podkreślił szef UdSKiOR, przypominając słowa Marszałka Piłsudskiego: „ducha wolności w Polakach zabić się nie da”.
