Generał brygady Aleksander Arkuszyński „Maj”, żołnierz Armii Krajowej, odznaczony dwukrotnie Krzyżem Walecznych, zasłużony zarówno w walce z okupantem niemieckim, jak i sowieckim, obchodzi dziś swoje 95. urodziny.
Z tej okazji jutro odbędzie się uroczystość, na której m.in. zostanie wręczona jubilatowi najnowsza publikacja Oddziału IPN w Łodzi „Komenda Inspektoratu Piotrkowskiego Armii Krajowej w dokumentach i komentarzach”.
Generał brygady Aleksander Arkuszyński „Maj” to jeden z dwóch (obok gen. Stanisława Burzy-Karlińskiego ps. „Burza”) oficerów Armii Krajowej na ziemi łódzkiej o tak wysokim stopniu wojskowym.
Urodził się 27 lutego 1918 r. w Dąbrowie nad Czarną (pow. opoczyński). W wojnie obronnej 1939 r. służył w 18. pułku piechoty w stopniu podchorążego. W styczniu 1940 r. w szeregach Związku Walki Zbrojnej jako komendant placówki w gminie Radonia prowadził działalność sabotażowo-dywersyjną. Od lipca 1943 r. działał w oddziałach partyzanckich, najpierw jako zastępca dowódcy pierwszego Okręgu Łódź, oddziału „Trojan-Wicher”, a następnie jako samodzielny dowódca oddziału „Grom”.
W grudniu 1943 r. w uznaniu zasług bojowych został awansowany na stopień podporucznika i jednocześnie odznaczony Krzyżem Walecznych. Był to pierwszy awans i pierwsze odznaczenie nadane w „Kedywie” Okręgu Łódź.
W lipcu 1944 r., w ramach operacji „Burza”, dowodzony przez niego oddział wszedł jako pluton w skład 25. pułku piechoty AK. Podporucznik „Maj” przebył cały szlak bojowy tego pułku, który przez cztery miesiące walczył na zapleczu frontu wschodniego. Wykazał niezwykłą bojowość i odwagę i po raz drugi odznaczony został Krzyżem Walecznych i zatwierdzony awansem na stopień porucznika.
– Po wkroczeniu Sowietów nie od razu zdecydował się na podjęcie walki. Próbował sobie ułożyć życie, ale aresztowania kolegów oraz – jak się okazało – poszukiwanie także Arkuszyńskiego przez komunistów spowodowało, że zdecydował się na pozostanie w konspiracji. Namówił go do tego jego przełożony z czasów okupacji mjr. Adam Trybus „Gaj” – również ważna osoba w łódzkiej konspiracji – informuje dr Tomasz Toborek, kierownik Referatu Badań Naukowych OBEP IPN w Łodzi.
„Maj” wszedł w szeregi Ruchu Oporu Armii Krajowej (ROAK). – Dowodził nowo utworzonym 25-osobowym oddziałem „Zryw” do początku sierpnia 1945 r. Najsłynniejszą jego akcją było rozbicie budynku Urzędu Bezpieczeństwa w Pabianicach 10 czerwca 1945 r. Zrobiono to bez jednego wystrzału. Była to brawurowa akcja. Żołnierze ROAK użyli w tym celu fortelu, że niby wiozą rannego sowieckiego oficera. W ten sposób wymusili otwarcie więzienia i uwolnili swoich towarzyszy broni z konspiracji – zaznacza dr Toborek.
W sierpniu tegoż roku, w wyniku decyzji dowództwa, Arkuszyński ujawnił się w Łodzi z liczną grupą żołnierzy AK. Rozpoczął studia i założył rodzinę. W 1949 r. został jednak aresztowany. Po blisko trzyletnim okrutnym śledztwie i sfingowanym procesie, zmierzającym do wyroku kary śmierci, ostatecznie został uniewinniony przez Sąd Wojewódzki w Łodzi.
– Sądzony był pod zarzutem rozstrzelania sowieckich skoczków spadochronowych w czasie okupacji. Śledztwo trwało dwa i pół roku. Niczego nie udało się udowodnić i 5 grudnia 1951 r. został zwolniony. Dopiero w marcu 1952 r. ogłoszono wyrok zatwierdzający decyzję sądu i wtedy mógł wrócić do normalnego życia. Oczywiście był jeszcze później nachodzony przez ubecję, poddawano go różnym represjom, ale już nie tak drastycznym – podkreśla kierownik Referatu Badań Naukowych OBEP IPN w Łodzi.
Jutro o godz. 12.00 staraniem Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Łodzi oraz Zarządu Okręgu Łódź Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej w siedzibie Oddziału IPN przy ul. Elizy Orzeszkowej 31/35 w Łodzi odbędzie się uroczystość jubileuszowa związana z 95. rocznicą urodzin gen. bryg. Aleksandra Arkuszyńskiego „Maja”. Swój udział w uroczystości potwierdzili ks. prof. Marek Jędraszewski, arcybiskup metropolita łódzki, oraz dr Łukasz Kamiński, prezes Instytutu Pamięci Narodowej. Wstęp za zaproszeniami.
Podczas spotkania zostanie wręczona gen. „Majowi” najnowsza publikacja Oddziału IPN w Łodzi, autorstwa mjr. dr. inż. Mirosława Kopy, zatytułowana „Komenda Inspektoratu Piotrkowskiego Armii Krajowej w dokumentach i komentarzach”. – Ten wiceprezes Zarządu Okręgu Łódź ŚZŻAK jest jednym z towarzyszy w konspiracji gen. Arkuszyńskiego. Był żołnierzem 25. pułku piechoty AK. Książka jest ogromnym dziełem, liczącym blisko tysiąc stron. Zawiera tekst monograficzny dotyczący Inspektoratu Piotrkowskiego AK oraz ogromny wybór dokumentów na ten temat opatrzonych komentarzem – konkluduje dr Toborek.
