Organizatorami cyklu konferencji, które odbędą się w 12 miastach Podkarpacia, począwszy od Rzeszowa oraz poza granicami Polski we Lwowie czy Wilnie, a więc w dawnych stolicach kresowych, są ks. prof. dr hab. Stanisław Nabywaniec, kierownik Zakładu Historii Nowożytnej Uniwersytetu Rzeszowskiego, oraz Adam Pęzioł, prezes Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Rzeszowie.
Jak powiedział NaszemuDziennikowi.pl ks. prof. Stanisław Nabywaniec, każda z sesji składa się z dwóch części: naukowej, podczas której przewidziane są referaty związane tematycznie z problematyką obecności, roli i działalności Kościoła w Polsce, w jej historycznych granicach i na przestrzeni ponad 10 wieków, oraz części artystycznej, na którą składać się będą występy głównie wokalno-muzyczne, a także okolicznościowe wystawy.
– Planujemy kilkanaście konferencji w pewnym odstępie czasowym i w różnych miejscowościach. Jest zatem okazja, żeby wybrać interesującą nas tematykę, czas i miejsce. Zapraszamy nauczycieli, uczniów, studentów oraz wszystkich, którzy chcą poznawać historię, która w sposób zdecydowany wpłynęła na dzieje i rozwój Polski. Zapraszamy także katechetów i uczniów, bo cykl konferencji naukowych poświęconych 1050. rocznicy chrztu Polski to także wyjątkowa lekcja religii. Poruszana problematyka jest nie tylko zbieżna z tematami katechez, ale co więcej – może stanowić ich poszerzenie czy uzupełnienie – akcentuje ks. prof. Stanisław Nabywaniec.
Archeologia w służbie wiary
Cykl wydarzeń związanych z 1050. rocznicą chrztu Polski otworzyła konferencja „Przedchrzcielne” przenikanie chrześcijaństwa na ziemie polskie w auli Uniwersytetu Rzeszowskiego. Wzięli w niej udział wykładowcy, wybitni specjaliści z zakresu archeologii oraz historii. Wśród nich była prof. Diana Gergova, pracownik naukowy Narodowego Instytutu Archeologicznego Bułgarskiej Akademii Nauk i wykładowca Instytutu Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego. Odkrywca „złotego skarbu” władcy Daków Koteli w swoim referacie poruszyła temat odkrycia dokonanego przez archeologów bułgarskich w prawosławnym kompleksie klasztornym św. Jana Chrzciciela na wyspie na Morzu Czarnym w pobliżu miasta Sozopol. W 2010 r. pod posadzką klasztoru, którego początki sięgają V-VI wieku i działającego do XVII wieku, odkryto marmurowy relikwiarz zawierający m.in. sześć kości ludzkich. Datowanie radiowęglowe i badania genetyczne wykazały, że kości te pochodziły od jednej osoby, mężczyzny pochodzącego z Bliskiego Wschodu, żyjącego w I wieku po Chrystusie. Według znawców problematyki mogą to być relikwie Jana Chrzciciela. Źródła wskazują, że relikwie te zostały darowane klasztorowi na Wyspie Św. Jana w V lub na początku VI wieku.
Z kolei prof. dr hab. Michał Parczewski – archeolog specjalizujący się w początkach kultury słowiańskiej w Polsce, wczesnośredniowiecznym osadnictwie w Karpatach; związany m.in. z Uniwersytetem Jagiellońskim i Uniwersytetem Rzeszowskim, w swoim wykładzie pt. „Przedchrzcielne” przenikanie chrześcijaństwa na ziemie polskie – pytania bez odpowiedzi? odniósł się do kwestii przenikania w IX wieku wpływów chrześcijańskiego państwa wielkomorawskiego na terytorium południowej Polski.
Chrystianizacja Europy i Polski
Uczestnicy konferencji mogli wysłuchać także referatu prof. dr. hab. Jerzego Strzelczyka, historyka-mediewisty specjalizującego się m.in. w początkach państwa polskiego, przez wiele lat związanego z Instytutem Historii Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, który w wystąpieniu „Drogi i bezdroża chrystianizacji świata słowiańskiego” skoncentrował się na przedstawieniu chronologii chrystianizacji kontynentu europejskiego oraz wybranych problemach związanych z charakterem procesu chrystianizacji w Polsce, w tym na motywach przemian i roli panującego w przyjęciu chrześcijaństwa. Podkreślił, że chrystianizacja Słowian to czwarta, ostatnia faza chrystianizacji Europy, trwająca w IX-X w. – W 966 r. dokonało się przyjęcie chrztu przez panującego księcia, nie przez Polskę. Proces chrystianizacji kraju trwał nawet do XIV wieku. Rok 966 jest symbolicznym znakiem zmian, ale nie przełomem – zaznaczył prof. Strzelczyk.
„Czy w 968 roku Polacy byli poganami?”, to tytuł referatu jaki wygłosił prof. dr hab. Leszek Słupecki – mediewista specjalizujący się w historii i archeologii średniowiecza, historii religii pogańskich oraz skandynawistyce. Naukowiec przez wiele lat związany z Instytutem Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk, a obecnie z Instytutem Historii Uniwersytetu Rzeszowskiego swoje wystąpienie poświęcił rozważaniom na temat terminów poganie i Polska oraz daty chrystianizacji. Według Prelegenta o pogaństwie Mieszka I i jego poddanych nie wiadomo niczego pewnego. – Chrzest księcia świadczył o stosunkowo świeżej strukturze państwowej. Data 966 roku stanowiła początek budowy wspólnoty państwowej i narodowej. To wydarzenie zostało wybrane przez władze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej spośród innych dat związanych z panowaniem Mieszka I jako najlepsze do zorganizowania obchodów tysiąclecia państwa polskiego – wskazywał prof. Słupecki.
Pierwszą z 15 konferencji poświęconych 1050. rocznicy chrztu Polski zakończył koncert polskich kolęd i pastorałek w wykonaniu studentów Instytutu Muzyki Uniwersytetu Rzeszowskiego, w kościele akademickim pw. Św. Jadwigi Królowej. Kolejna sesja pt. „Bóg – Honor – Ojczyzna: Kościół i państwo – Wspólna troska czy sojusz ołtarza z tronem?” odbędzie się 17 lutego w Urzędzie Marszałkowskim w Rzeszowie.
