Zgromadzonych przywitał przeor w Czernej – o. Leszek Stańczewski. Karmelita bosy przypomniał, że powstanie muzeum wiąże się z rozszerzeniem ruchu pielgrzymkowego. – To piękne, odosobnione i ciche miejsce stało się od lat 80. tłumnie odwiedzanym. Widząc to wszystko, postanowiono otworzyć skarby duchowości karmelitańskiej szerszej publiczności. I muzeum stało się atrakcją Czernej. Kiedy budowaliśmy nowy dom pielgrzyma, od razu pojawiła się idea, aby ze starych budynków przenieść to muzeum i zorganizować je na miarę XXI wieku. I udało się, powstało piękne muzeum – mówił o. Stańczewski.
Obecny na uroczystości o. Tadeusz Florek, prowincjał karmelitów, w swym słowie podkreślił, że Czerna to kolebka karmelitów. – Stąd wszyscy czerpiemy ducha. Za wstawiennictwem św. Rafała Kalinowskiego tu modlimy się o sprawy Ojczyzny i naszego zakonu – mówił zakonnik.
Swoje słowo do zebranych skierowała także Barbara Kłaput, autorka muzeum. Podkreśliła, że powstawało ono dwa lata. – Zastanawialiśmy się, jak pokazać to miejsce zagubione między lasami, pustelniami, dawnymi eremami. Przed wiekami, kiedy przyszli tu mnisi, zakrzyknęli: „Sam Bóg stworzył to miejsce”. Dziś każdy, kto tu przychodzi, ma ochotę zawołać to samo. Problemem było tylko to, jak pokazać muzeum, klimat XVII-wiecznego klasztoru, gdzie wytarte posadzki, gdzie pachnie starymi księgami i wilgocią w nowym, pachnącym budynku, jak pokazać piękno zakonu karmelitańskiego i jego reguły – zdradzała szczegóły.
Autorami „muzeum narracyjnego”, działającego na emocje za pomocą dźwięku, światła i nowoczesnych technik multimedialnych, są Barbara i Jarosław Kłaputowie – twórcy koncepcji m.in. Muzeum Powstania Warszawskiego, Muzeum Domu Rodzinnego Jana Pawła II w Wadowicach oraz innych realizacji muzealnych ostatnich lat.
Muzeum karmelitańskie zajmuje powierzchnię ok. 350 mkw. i opowiada o pięknie i prostocie duchowości karmelitańskiej, o wyborze drogi życiowej opartej na ascezie i kontemplacji, o sile modlitwy, służby, ofiary.
Zostały zaprezentowane w nim unikatowe pamiątki po św. Rafale Kalinowskim, nie pokazywana nigdy wcześniej korespondencja Jana Pawła II z o. Leonardem Kowalówką, przyjacielem i spowiednikiem Karola Wojtyły z czasów krakowskich.
Osią wystawy są burzliwe dzieje klasztoru w Czernej – od jego eremickich początków, po dzień dzisiejszy. – W centralnej części muzeum zaaranżowano przestrzeń nawiązującą formą do przedstawień średniowiecznych eremów, mającą symbolizować karmelitańskie „wyjście na pustynię”. Wewnątrz obiektu znajdują się symboliczne pustelnie: cztery aranżowane plastycznie strefy tematyczne poświęcone duchowości karmelitańskiej – oprowadza po muzeum Barbara Kłaput.
Strefy-eremy połączone są między sobą zwieńczonymi łukiem przejściami tworzącymi formę korytarza, który swoim rysunkiem na całej osi muzeum od wejścia po ostatnią scenę ekspozycji kadruje obrazy filmu poświęconego zwykłym codziennym czynnościom mieszkańców klasztoru.
W stylizowanych bibliotecznych regałach prezentujących dzieła mistrzów Karmelu umieszczone zostały najstarsze eksponaty: akt fundacyjny eremu, ręcznie przepisywane modlitewniki, przedmioty ofiarowane klasztorowi przez fundatorkę. Za pomocą monitorów przejrzeć można dokumenty związane z powstawaniem klasztoru i przywilejami nadawanymi klasztorowi przez królów m.in. Jana Kazimierza i Stanisława Augusta. Zwiedzający mogą także zapoznać się z fragmentami klasztornych kronik. Na wielkich drewnianych stołach zaprezentowano przedmioty codziennego użytku należące do dawnych mieszkańców wspólnoty: małe lampki oliwne, zakonne dzwonki, kołatki, tzw. klauzurki (klucze, którymi dawniej otwierało się drzwi wiodące do strefy objętej klauzurą), nożyczki brata zakrystianina, przybory pisarskie skryby zakonnego, konopne trepki, karmelitańskie dyscypliny służące do umartwiania się, tabliczki na tematy kolacji duchownych, matryce do wybijania medalików, kasy klasztorne i wiele innych.
W muzeum zebrano także eksponaty związane ze św. Rafałem Kalinowskim, dawnym przeorem klasztoru, pochowanym na tutejszym cmentarzu: używany przez niego Mszał, kapa, ornat, stuła, pamiątki z zesłania na Syberię, krzyż profesyjny Świętego i jego pas pokutny.
Poszczególnym fragmentom muzeum patronują Najświętsza Maria Panna – „Kwiat Karmelu”; prorok Eliasz – wzór świętości karmelitańskiej oraz reformatorzy Karmelu i założyciele karmelitów bosych: św. Teresa z Avila i św. Jan od Krzyża.
Część muzeum poświęcona została także św. Janowi Pawłowi II i jego związkom z Karmelem.
