Zakończony i zorganizowany z wielkim przepychem w tym tygodniu szczyt Wspólnoty Gospodarczej Azji i Pacyfiku (APEC) w Pekinie unaocznił z całą wyrazistością, że centrum świata przesunęło się na Daleki Wschód. Tam zapadają najważniejsze decyzje dotyczące całego globu, tam spotykają się przywódcy najważniejszych państw regionu: USA, Chin, Rosji, Japonii, Kanady, Korei Południowej, Meksyku, Australii, a tegoroczne spotkanie pekińskie zakończyło się ogromnym sukcesem gospodarzy. Chiny, których gospodarka powoli staje się największą na świecie, konsekwentnie zwiększyły swoje wpływy, gdyż przyjęto ich propozycję, by rozpocząć prace nad utworzeniem największego na świecie obszaru wolnego handlu obejmującego kraje Azji i Pacyfiku.
Na tym tle widać, jak Unia Europejska składająca się z 28 państw o łącznie najwyższym nominalnie na świecie produkcie krajowym brutto słabnie w światowym wyścigu. W tym roku obchodziliśmy 100-lecie wybuchu I wojny światowej. W 1914 roku Europa była jeszcze dominującym kontynentem w świecie. Stanowiła najbardziej rozwinięty gospodarczo i społecznie region globu. Co piąty mieszkaniec ziemi mieszkał w Europie, a jej potencjał gospodarczy dawał aż 40 procent światowego produktu brutto. Europejczycy wiedli prym w wynalazczości i wdrażaniu innowacji. Dziś – po tragicznych doświadczeniach dwóch wojen światowych, straszliwym totalitaryzmie niemieckiego hitleryzmu i sowieckiego bolszewizmu, a także w związku z negatywnymi aspektami ideologii liberalnej – ludność naszego kontynentu stanowi zaledwie niecałe 10 procent populacji świata.
W Europie rodzi się coraz mniej dzieci, przybywa emigrantów, głównie z krajów islamskich. Unię Europejską cechuje zaczerpnięta z korzeni oświeceniowych totalna ideologizacja wszelkich obszarów życia społecznego, gigantyczny rozrost biurokracji, centralnie planowana i regulowana gospodarka oraz deficyt demokracji. Nasilają się konflikty społeczne, kulturowe, rozpowszechnioną postawą życiową jest relatywizm moralny, egoistyczny indywidualizm i hedonizm. Politycznie poprawni ludzie władzy nie przedstawiają swoim społeczeństwom wielkich celów i projektów zdolnych zapalić do twórczego działania miliony Europejczyków. Coraz więcej mieszkańców Starego Kontynentu jest religijnie obojętnych. Zamierają cnoty obywatelskie, takie jak solidarność, sprawiedliwość, dbałość o wspólne dobro, zdolność do poświęceń, odwaga, ofiarność. Europejczycy są zestresowani, sfrustrowani, zmęczeni i zniechęceni.
Choć z jednej strony Europa poddana jest presji zaawansowanej integracji przedstawianej jako wizja „świetlanej przyszłości”, to z drugiej coraz więcej osób doświadcza rozczarowania i zniechęcenia objawiającego się apatią całych społeczeństw. Dominującym pragnieniem staje się poczucie bezpieczeństwa i wygody. Obniża się kreatywność i przedsiębiorczość, które są istotnymi elementami rozwoju. Europę trawi stagnacja gospodarcza. I tak nasz kontynent coraz bardziej staje się peryferiami systemu światowego, a centra świata przesuwają się do Stanów Zjednoczonych i nad Pacyfik. Paradoksem jest, że w czasach globalizacji inne kultury, które przez lata tyle czerpały z Europy, wykazują ogromną dynamikę, rozwijają kreatywność i moralną siłę.
Czy żyjemy zatem w czasach Spenglerowskiego „Zmierzchu Zachodu”? Byłaby to wizja utkana z lęku, zbyt pesymistyczna, fałszywa. Przecież kryzys Europy nie przekreśla szansy na odnowę i nie oznacza jej upadku. Wielki Papież św. Jan Paweł II, który tak często mówił o Europie, wielokrotnie podkreślał, że nasz kontynent nie zostanie autentycznie odrodzony i zjednoczony, jeżeli owa jedność nie będzie budowana na tych duchowych wartościach, które go kiedyś ukształtowały, z uwzględnieniem chrześcijańskiej tożsamości, bogactwa różnorodnych kultur i tradycji poszczególnych narodów.
